Elitarny cmentarz z przełomu X i XI wieku w Sandomierzu

(streszczenie wystąpienia, przedstawionego na XXXII Konferencji Sprawozdawczej „Badania archeologiczne w Polsce środkowowschodniej, zachodniej Białorusi i Ukrainie w roku 2015”, Lublin 2016)

W latach 2013-2015 rozpoznano kolejną, jak się wydaje najstarszą część wczesnośredniowiecznego cmentarza rzędowego usytuowanego w północnej części Wzgórza Miejskiego w Sandomierzu. Wśród 9 odkrytych teraz grobów, w których pochowano zarówno dorosłych mężczyzn i kobiety, jak i dzieci, był jeden grób tzw. komorowy, z jamą grobową usytuowaną wewnątrz dużej konstrukcji drewnianej (komory) oraz pochówki w trumnach drewnianych. Wyposażenie grobów stanowiły ozdoby i części stroju (paciorki szklane, paciorki z muszli, srebrne kabłączki skroniowe, zapinki podkowiaste, itp.), naczynia gliniane, zestaw do niecenia ognia (krzesaki krzemienne i krzesiwa różnych kształtów), noże oraz broń (topór żelazny). W niektórych grobach znaleziono również kości zwierzęce.

Pochówki pochodzą z końca X bądź początków XI wieku. Jak się wydaje, stanowią one najstarszą część cmentarza rzędowego, jaki funkcjonował w północnej partii Wzgórza Miejskiego do XII wieku, zaś pochowano w nich przedstawicieli lokalnych elit, przy czym grób komorowy, usytuowany w najwyższej części cmentarza, należy prawdopodobnie uznać na najstarszy („założycielski”).

Obecnie wykonywane są analizy specjalistyczne, które mogą wykazać, czy zmarli pochowani w odkrytych grobach urodzili się w Sandomierzu bądź okolicach, czy też są „obcy” względem lokalnej populacji, co potwierdzałoby hipotezę o założeniu Sandomierza przez przybyszy z zewnątrz, być może z Wielkopolski, po włączeniu późniejszej Ziemi Sandomierskiej w latach 70. X wieku do państwa Piastów.

Monika Bajka, Marek Florek

Literatura:

M. Bajka, M. Florek, Wczesnośredniowieczny cmentarz na Wzgórzu Miejskim w Sandomierzu. Ostatnie odkrycia, "Zeszyty Sandomierskie", nr 36, 2013, s. 83-86.

M. Bajka, M. Florek, Najstarszy cmentarz wczesnośredniowiecznego Sandomierza, "Zeszyty Sandomierskie", nr 39, 2015, s. 70-74.

M. Bajka, M. Florek, P.N. Kotowicz, Pochówek z czekanem z wczesnośredniowiecznego cmentarza na Wzgórzu Miejskim w Sandomierzu, "Acta Militaria Mediaevalia", t. 12, 2016, s. 175-198.